عکس العمل بدن انسان در مقابل زهر
زهر زنبورعسل سالانه باعث مرگ و میر تعدادی از انسان ها می شود به طور متوسط ۴۰ تا ۵۰ نفر درسال در جهان در اثر نیش خوردن می میرند. در هر ده هزار نفر یک نفر حساسیت خیلی بالائی نسبت به نیش زنبورعسل (زهر) دارند. علت مرگ و میر حاصل از حساسیت در برابر زهر زنبورعسل بسیار زیاد است از جمله:
• مسدود شدن راه تنفس
• عکس العمل های حاد دستگاه گردش خون
• عکس االعمل های حاد دستگاه عصبی که باعث تشنج، اغما و یا تتانوز (مرگ ماهیچه) می شود. به هر حال علائم حساسیت در انسان ها بسیار متفاوت است و افراد مختلف علائم مختلفی را نشان می دهند.
وقتی شخصی نیش می خورد زود عکس العمل نشان نمی دهد ولی بعد از مدتی زهر روی سیستم عصبی اثر می گذارد و علائم خاصی را نشان می دهد. این نوع عکس العمل بسیار خطرناک است.
عکس العمل شدید بحرانی Anaphylactic Response:
در این نوع حساسیت طی مدت کوتاهی شخص عکس العمل نشان می دهد و از طریق انقباض شدید دستگاه و مسدود شدن دستگاه تنفسی و نهایتا خفگی و همچنین اختلالات شدید دستگاه گردش خون و بعضی از مواقع با فلج سیستم عصبی همراه است.
در این افراد ممکن است این حساسیت موجب مرگ ومیر شود. البته اگر سریعا تحت درمان قرار گیرند مداوا شده ولی اگر با تاخیر مداوا شوند موجب مرگ آنها می شود. این مراحل عکس العمل های مختلفی دارد که شامل لکه هایی روی پوست بدن، بروز التهاب و قرمز شدن رنگ پوست و غیره.
ترکیبات با وزن ملکولی زیاد در زهر زنبورعسل مثل هیالور ونیداز و فسفولیپاز A2 قادر به ایجاد یک پاسخ قوی ایمنی هستند. این پروتئین ها مسئول ازدیاد حساسیت در افراد گزیده شده هستند. سرم خون زنبورداران حاوی پادتن هائی است که قادر به خنثی کردن هیالورونیداز است و این عمل به دلیل اکتساب ایمنی زنبورداران در اثر گزش های مداوم زنبور می باشد. طی مطالعاتی معلوم گردیده که بزاق زنبوردارن خاصیت پادزهری در برابر زهر زنبورعسل دارد.
حساسیت افراد مختلف و یا دام های مختلف نسبت به نیش زنبورعسل متفاوت است، یک فرد عادی با خوردن ۲۰ نیش در آن واحد می میرد. ولی افرادی که حساسیت خیلی بالائی دارند با خوردن یک نیش خواهد مرد در صورتی که زنبورداران به علت ایمنی اکتسابی که در طی مرور زمان بدست آورده اند می توانند بیش از ۱۰۰ نیش را تحمل کنند.
ایجاد حساسیت در افراد مختلف ممکن است به مرور زمان کاهش یابد ولی درد نیش هیچ گاه کم نمی شود. در زنبورداران ۵ دقیقه پس از نیش خوردن دیگر دردی احساس نمی شود ولی در افراد حساس ۲۴ تا ۴۸ ساعت حالت تورم و درد احساس می گردد.
اسب، قاطر، گاو و الاغ در مقابل نیش زنبور خیلی حساس هستند به طوری که با ۶ نیش تلف می گردند.
تاثیر زهر زنبورعسل در بدن انسان، زهر زنبورعسل روی پوست انسان و حیوان هیچ تاثیری ندارد ولی به واسطه نیش به درون انسان را پیدا می کند و عوارض زیر را به وجود آورد:
• درد شدید
• تحریک و خارش پوست
• تحریک گلبول های قرمز
• کاهش فشار خون
• تشدید حرکات دودی روده ها
• تحریک اعصاب و مراکز عصبی
حساسیت بدن انسان نسبت به زهر زنبورعسل بر حسب افراد متفاوت است. زنان، کودکان و افراد سالمند حساسیت بیشتری دارند. علت مرگ افرادی که در اثر زهر زنبورعسل می میرند فلج شدن مرکز تنفس است در افراد بسیار حساس حتی یک بار گزش کافی است تا در آنها ناراحتی های سخت مثل میگرن شدید، کهیر، استفراغ و اسهال ظاهر گردد.
معلوم گردیده که ۲۸/۲ درصد زنبورداران در نخستین سال، ۳۴/۶ درصد درسال دوم، ۱۰/۵ درصد در سال سوم در برابر زهر زنبورعسل ایمنی پیدا می کنند. و ۵/۷ درصد هرگز ایمنی نمی یابند و ۴/۲ درصد زنبورداران هم به طور طبیعی ایمنی دارند. فسفولیپاز A2در درجه اول بیشترین حساسیت را به وجود می آورد و بهد هیالورونیداز و در آخر ملتین می باشد.
